D vitamini eksikliğine bağlı olarak büyümekte olan organizmadaki kemik dokunun mineralizasyonu, yani kemiklere kalsiyum ve fosfor gibi minerallerin oturmasındaki bozukluk raşitizm olarak tanımlanıyor. D vitamininin temel görevi çocuklarda büyüyen kemik doku için gerekli kalsiyum ve fosfor düzenini sağlamak. D vitamini bağırsaktan kalsiyum ve fosfor emilimini arttırıyor, vücuttaki dengenin korunmasında büyük rol oynuyor, adeta çimento görevi görüyor. Raşitizm en sık 3 ay – 2 yaş arası çocuklarda görülüyor. Ülkemizdeki sıklığı %6 civarında olup, bazı bölgelerde bu oran %19’ a kadar çıkıyor.
Belirtileri
Hastalığın belirtileri öncelikle kas ve iskelet dokuda görülür. Kafa kemiklerinde yumuşama (kraniotabes) (3 aydan küçük bebeklerde fizyolojiktir) kafa şeklinde bozukluklar (yassı ve masa kafa görünümü), ön bıngıldağın normalden geniş olması ve geç kapanması, göğüs kafesinde şekil bozuklukları (kuş göğsü, kunduracı göğsü gibi), kaburgaların yapıştığı yerlerde tespih gibi çıkıntılar, özellikle el bileklerinde daha bariz görülen kemik uçlarında genişleme, yük binen kemiklerde eğilme (bacakta şekil bozuklukları, X bacak, O bacak gibi), diş çıkarmada gecikme, kalsiyum düşüklüğüne bağlı ateşsiz havale geçirme, göğüs deformitesi sonucu sık Akciğer enfeksiyonu geçirme gibi çok çeşitli belirtileri vardır.
Anne sütü ve D vitamini
Anne sütünde yeterli D vitamini yok. Bu nedenle mutlaka bebeklere doğumu izleyen ilk günlerden itibaren D vitamini verilmesi gerekiyor. Peki raşitizm sadece D vitamini eksikliği sebebiyle mi görülüyor? Dr. Kotan bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “ Besinlerle yeterli derecede D vitamini alınamaması, yeterince güneşe çıkılmaması, alınan D vitamininin bazı hastalıklar nedeniyle emilememesi veya D vitamininin kalıtsal metabolizma bozukluğu olduğu durumlarda da raşitizm ortaya çıkar. D vitamini eksikliğine bağlı Raşitizm nütrisyonel (beslenmeye bağlı) Rickets diye de adlandırılır. Raşitizm, kalsiyum eksikliğinde de ortaya çıkabilir.”
Güneşin ve çocuklar üzerinde etkisi
Güneş bütün canlılar için olduğu gibi çocuklar için de çok yararlı. Çocukların güneşten faydalanabilmeleri için mutlaka çıplak güneş ışığına maruz kalmaları gerekiyor, pencereden geçen güneşin yararı olmadığını bilmekte fayda var. Bebeklerin D vitamini düzeylerini korumaları için çıplak (yalnız bezli) olarak haftada 30 dk., giyinik iken ise haftada 2 saat güneş görmeleri gerekir. Güneşin bu kızgın olduğu öğlen saatleri dışında, başı şapkalı olarak kol ve bacaklar mutlaka güneşe çıkarılmalıdır. Güneş deride D vitamini yapımını sağlar. Güneş ışığından yeterli derecede faydalanmayan annelerin de D vitamini düzeyi düşüktür.
Raşitizm’de tedavi
Raşitizm tedavisi D vitamini eksikliğine bağlı tanı konduktan sonra uzun süreli düşük doz veya kısa süreli yüksek doz D vitaminin ağız yoluyla veya kas içi uygulaması ile verilmesiyle yapılıyor. Bu tedaviye bir iki hafta kalsiyum eklenir.
Tedavinin belirtilen dozlarda riskli yanı yoktur, ancak yanlış olarak raşitizm tanısı olan vakalarda tedavi maksadı ile gereksiz olarak yüksek doz D vitamini veya koruma maksadıyla uzun süreli yüksek doz D vitamini alınması sonucu D vitamini zehirlenmesi olabilir. D vitamini yağda eriyen vitamin olduğu için vücutta fazlası depolanabilir. Ayrıca korunma ve tedavi amaçlı D vitaminin ampulleri reçetesiz verilmemeli, sağlık personeli de bu konuya çok dikkat etmelidir.
Korunma yöntemleri
Koruma yöntemlerini anne ve bebek için iki ayrı bölümde toplamak gerekiyor. Anne yeterli güneş görüyorsa gebelik ve emzirme döneminde ek D vitaminin gereksinimi yoktur. Ancak kışın, doğu bölgelerde, hava kirliliği olan yerlerde ve kapalı giyim tarzı nedeniyle yeterli güneş görmeyen anneler gebeliğin son 3. ayında günde 100 ü D vitaminin veya son 3. ayın başlangıcında bir kez 100.000 ü D vitamini önerilir. Bebekler için korunma hayatın ilk haftasından itibaren başlar. Bütün bebeklere, beslenme şekillerine bakılmaksızın (anne sütü veya formüla mama) mutlaka günde 400 ünite D vitaminin verilmeli ve 1 yaşın sonuna kadar devam edilmelidir. Prematüre bebeklere günde 800 ünite D vitamini verilmelidir.
Kaynak: www.bebek.com
