Çölyak hastalığı olan kişi bazı yiyeceklerde (arpa, buğday, çavdar vb.) bulunan “gluten”proteinine anormal tepki verir ve tolere edemez. İnce bağırsaktaki “villi”ler gluten nedeniyle tahribata uğrar ve besinleri, mineralleri,vitaminleri ememez. Bunun sonucunda bağışıklık sistemi zayıflar, yaşa göre gelişim yavaşlar, yorgunluk, halsizlik, ishal gibi belirtiler gözlemlenir. Çölyak hastalığının klinik belirtileri 1 yaş itibari ile glutenli yiyeceklerin tüketilmesiyle gözlenebilir. Çölyak Hastalığı, gluten alerjisinden farklıdır. Gluten alerjisinde bağışıklık sisteminin bir kısmı alerjen besin ile tetiklenir ve kaşınma, kızarıklılık gibi belirtiler ortaya çıkar .Türkiye’de yapılan çalışmalar sonucunda 150 kişiden 1’inin çölyaklı olduğu ortaya konmuştur.
Çocuklarda Çölyak Hastalığının Sebebi
Çölyak hastalığı genetiktir ve tetikleyici ile kendini gösterir. Çocuk, ebeveynlerinden çölyak hastalığına yatkınlığını alır ve gluten alımında çölyak hastalığı tetiklenerek ortaya çıkar.
Çocuklarda Çölyak Hastalığı Belirtileri
Çocuklarda çölyak belirtileri orta düzeyden yüksek düzeye çölyak-hastalığı kadar farklılık gösterebilir. Sıklıkla çocuklarda çölyak hastalığında karşılaşılan semptomlar:
- İshal
- İştahsızlık
- Şişkin veya ağrılı karın
- Kilo kaybı-kilo alımında güçlük
- Deri sorunları
- Diş sorunları
- Kemiklerin zayıflaması
- Yorgunluk
- Anemi
- Dikkatsizlik
- Depresif ruh hali
- Kaygı
Bazı durumlarda küçük çocuklarda çölyak hastalığında sık görülen belirtilerin hepsi görülmez. Daha çok yavaş gelişim, demir eksikliği, deri sorunları, diş sorunları gözlemlenebilir. Daha büyük yaş çocuklarda da kabızlık/ishal, yağlı kaka, karın şişmesi, gaz gözlemlenebilir. Bu çocuklar yaşıtlarına göre daha kısa ve zayıf olabilirler.
Eğer çocuğunuz;
- Yaşıtlarına göre daha kısa ve zayıf ise
- Gelişimi belirgin şekilde yavaşladı ise
- Bir kaç haftadır ishal ise
- Kronik kabızlık çekiyor, karın ağırısı veya kusması var ise
- Farklı dental sorunları var ise
- Ergenlik dönemine beklenen yaş döneminde girmedi ise
- Tedavi ile iyileşmeyen anemisi var ise mutlaka çocuğunuza çölyak hastalığı için test uygulanmasını talep edin.
Birincil akrabalarında çölyak hastalığı bulunan, down sendromu olan, tip 1 diyabeti olan, seçici IgA eksikliği olan, Turner sendromu olan, Williams sendromu olan çocukların mutlaka 3 yaş sonrasında belirtileri gözlemlenmese bile çölyak testine tabi tutulmalıdır.
Çölyak Hastalığının Teşhisi
Çölyak hastalığının teşhisi kan testi ve endoskopi ile konulmaktadır. Test öncesinde glutenli yiyeceklerin yenilmeye devam edilmesi test sonuçlarının doğruluğu için önemlidir.
Çocuklarda Çölyak Hastalığının Tedavisi
Çölyak hastalığının tek tedavisi gluten içeren besinlerin, ürünlerin(sabun, şampuan, soslar vb) tüketilmemesidir. Diyet tedavisine ek olarak mineral-vitamin-besin desteği de verilebilir. Çocuğunuzda çölyak hastalığı var ise çocuğun diyete uyması konusunda çok hassas olunmalı ve denetlenmelidir. Okulda,kantinde,dışarı çıktığında yediklerinin de düzenlemesi gerekli durumlarda önceden yanına yemek/atıştırmalık vermek gerekli olabilir. Ergenlik döneminde ise sosyal baskı nedeniyle glutensiz diyet uygulamaları daha güç olabilmektedir. Bu nedenle ergenlik döneminde de desteğin ve denetimin olması önemlidir.
Tedavi uygulanmadığında kemik kırılmaları, kanser, kısırlık, geç yara kapanması, gelişim geriliği gibi sonuçlar ile karşılaşılabilmektedir.
Çocuğunuzun bir arkadaşı çölyaklı olabilir. Ona karşı anlayışlı olması ve yardımcı olabilmesi için çocuğunuzu çölyak hakkında bilinçlendirebilirsiniz.
