Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), kişide sıkıntı yaratan ve kişinin işlevselliğini olumsuz yönde etkileyen tekrarlayıcı özellikli obsesyon ve/veya kompulsiyonların varlığı ile tanımlanır. Çalışmalar OKB’nin çocuk ve ergenlerde görülme sıklığının %1-%3 olduğunu öne sürmektedir. OKB çocukların yaşam kalitelerini düşürmekte ve onların aile, akademik ve sosyal hayatlatını olumsuz yönde etkilemektedir. OKB semptomları çocukluk döneminde tedavi edilmediğinde, yetişkinlikte devam etmekte ve kronikleşmektedir. Çocuğunuzda aşağıda belirtilen obsesyon ve kompulsyonları görüyorsanız mutlaka bir uzmana başvurun.
Obsesyonlar
Çocuklarda kaygı yaratan, tekrarlayıcı düşünceler, görüntüler ve dürtüler obsesyon olarak adlandırılır. Çocuk bu düşünceleri bastırmaya çalışsa da bu işe yaramaz. Çocuk obsesyonların yarattığı kaygılardan kurtulmak için kompulsiyonlara başvurur.
Kirlenme Obsesyonu
Mikroplar, hastalıklar ve temizlik ile ilgili obsesyonlardır. Çocuklar nesnelerin “pis” olduğunu söylerler. Örneğin, çocuk, ev dışında, sokakta bir nesneye dokunduğunda mikrop kapacağını düşünüp korkmaya başlar. Çocuk ‘pis’ olduğunu düşündüğü nesnelerden uzak durmayı tercih eder.
Simetri Obsesyonu
Nesneleri belirli bir şekilde yerleştirme, olayları belirli sırada programlama, davranışları belirli sırada yapma ya da nesneleri simetrik yapma kaygısıdır. Örneğin, bir çocuk okula gittiğinde, oyuncaklarının düzeninin ya da yatağının düzeninin bozulup bozulmadığı ile ilgili kaygılar yaşayabilir. Simetri obsesyonlarının bir başka şekli, çocuğun sürekli çevresindeki nesneleri düzenlemesidir. Çocuk “eksiklik” ve bir şeylerin yolunda gitmediğini hisseder.
Dini Obsesyonlar
Kişi bir günah işlediği ya da işleyeceği endişesi yaşar. Aşırı suçluluk yaşar ve genellikle bu sebepten cehenneme gideceğini düşünür. Kişinin aklından Allah’a karşı kötü sözler söylemek geçebilir.
Cinsel/Saldırgan Obsesyonlar
Kişinin geçmişte ya da gelecekte kabul edilmez cinsel ya da agresif bir davranış yaptığına ya da yapacağına dair düşünceleri ve imajları vardır. Öğretmenlerinin önünde mastürbasyon yapmak ya da kardeşini öldürmek gibi istenilmeyen obsesif düşünceleri olabilir. Kişi bu düşüncelerinden dolayı kendini suçlu hisseder.
Kompulsiyonlar
Kompulsiyonlar, kişinin, obsesyonlara karşı ya da kendi kuralları nedeniyle, kendini yapmak zorunda hissettiği, tekrarlayıcı davranışlar ya da zihinsel aktivitelerdir. Aşırı derecede tekrarlayan, anlamsız, amaçlı davranışlar kompulsiyon olarak adlandırılır. Çocuklar yaşadıkları rahatsızlıktan kurtulmak için yaparlar ama gönüllü davranışlar değildirler.
Temizleme/ Yıkama Kompulsiyonu
Kişinin kendini ve çevresini, aşırı yıkama ve temizlemesi, temiz olmadığını düşündüğü nesnelerden, kişilerden ve mekânlardan uzak durması. Genellikle kirlenme obsesyonları ile ilişkilidir. Örneğin çocuk odası dışındaki her yerin kirli olduğunu düşünüp, odasının dışına çıkmak istemez., bir çocuk elini defalarca yıkamadan kendini temizlenmiş hissetmez.
Sıralama/Düzenleme Kompulsiyonu
Simetri obsesyonu ile ilişkilidir. Çocukların eşyalarının belirli bir düzeni vardır ve bu düzenin bozulması onları oldukça rahatsız eder, hemen düzeni sağlamaya çalışırlar. Çocuk odasındaki eşyaların düzeni bozuk olduğunda odasında uyumayı reddeder.
Kontrol Etme Kompulsiyonu
Çocuklar davranışları ve nesneleri tekrar tekrar kontrol etmek ihtiyacı hissederler. Örneğin çocuk evdeki kapıların kilitli olduğunu üç kez kontrol etmeden uyuyamaz. Elektrik düğmelerini, pencere ve kapı kilitlerini açılıp kapama gibi davranışları içeren, kontrol etme davranışıdır.
Tekrarlayıcı Törensel Davranışlar
Fiziksel ya da mental hareketlerin, anksiyete azalana kadar belli bir sayıda tekrarlanmasıdır. Çocuk ailesine aynı soruyu, cevabını almasına rağmen defalarca sorar. Bu kompulsiyonu olan çocukların, onlara bazı şeyleri ne kadar yapmaları gerektiğini gösteren genellikle uğurlu ya da özel bir sayıları olur. Bir başka çocuk biriyle göz göze geldiğinde kendini 4 kere yutkunmak zorunda hissedebilir.
Kaynak: www.cigdemkose.com
