Bilmeceler, sade görünümleri, derin arka planları ve sanatlı söyleyişleri ile eğlenceli halk edebiyatı ürünleri olup yüzyıllar boyu, biriktirmiş olduğu kültürel ögeleri günümüze taşıma gibi manevi değere sahiptir. Gündelik hayatta bilmeceler, eski popülerliğini kaybetmiştir. Yaşam koşullarının farklılaşması, sosyal ortamların niteliğini değişmesi, bireyselleşme ve benzer sebepler, insanların ihtiyaçları ve anlayışlarında olduğu gibi ilgi ve zevklerini de değiştirdiği için bu durum normal karşılanabilir.
Bilmeceler, çok eskilerde, savaşlarda karşılıklı sorularak savaşmadan bilen tarafın galip geldiği, kan dökmeden savaş kazanılan bir bilgi yarışması olarak işlev yapmıştır. Masallarda sıkça rastlanan dev veya başka yaratıkların, bilmecemsi soruları, padişahların kızlarını verecekleri kişilere bilmece sorarak bilgi yarışı yapmaları, birçok mitolojik olaylarda bilmecelerin çözümüyle olayın iyi bir şekilde sonuçlanması bilmecenin eski toplumlardaki önemini göstermektedir.
Eskiden ciddi, zeka savaşı özelliği gösterirken, bilmece sorma geleneği zamanla eğlence şeklini almıştır. Değişen toplum yapısı ve yeni eğlence araçlarının gelişmesi sonucu unutulmuş görünse de çocuklar arasında olduğu gibi kırsal alanlarda çeşitli nedenlerle toplanan yetişkinler arasında bilmece sorma geleneğinin yeterli olmasa da ; hala yer yer sürmektedir.
Eğitim öğretim alanında da bilmecelere yeteri kadar yer verilmediği görülmektedir. Oysa bilmeceler, dil ve kavram öğretiminde, bunlarla yakından ilişkili olan düşünme öğretiminde de başarı sağlamada araç olarak kullanılabilecek zenginlik ve derinlik özelliğine sahiptir. Eğitim-öğretim sürecinde, bilmecelerin en önemli katkısı, anadili eğitiminde görülür. Kavram öğretiminde ve kelime hazinesini zenginleştirmede bilmeceler yardımcı araç olarak görülebilir. Bilmecede cevabı arama süreci dinamiktir; birey, zihninden geçen tüm kavramları soruda belirtilen özellikleri ile karşılaştırır. Açık bir ifadeyle bilmeceler üst düzey düşünme becerilerinden olan yaratıcı düşünme, eleştirel düşünme ve problem çözme becerileri ile ilişkilidir. Bilmecelerin eğitsel ve düşünsel bağlamda değerinin farkına varılmalı ve diğer edebi türler gibi eğitim ortamlarına dahil edilmelidir.
Bu yazımda okul öncesi dönemde çocuklarınızı bilmecelerle tanıştırabileceğiniz çok güzel bir kitaptan bahsedeceğim. Cevaplarının hayvanların ismi olduğu, birbirinden güzel bilmecelerin yer aldığı bir bilmece kitabı. Uçanbalık Yayınları’ndan çıkan Kurtçuğun Hayvan Bilmeceleri kitabı; gerek dil gerekse görsellik bakımından oldukça tatmin edici. Ön sayfada bilmece ve perdesi kapalı bir sahne yer alırken, arka yüzünde sahnede perde açılmış vaziyette cevap yer almakta. Hayvanlar oldukça farklı ve dikkat çekici bir şekilde resmedilmiş. Çocukların ilgisini çekmemesi imkansız. Sorular yalın bir dille ve okul öncesi çocuklarının anlayabileceği kelimelerle oluşturulmuş. Sadece hayvanları temsil eden bilmeceler olması sebebi ile tahmin edilmesi d çok güç değil.
Biz Kurtçuğun Hayvan Bilmeceleri kitabını çok sevdik. Dil gelişimini ve zihinsel gelişimi desteklediğini düşündük. Sizlere de öneririz. Kitabı incelemek ve satın almak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz. Bilmecelerin yok olmaması ve sonraki nesillere de ulaşması dileğiyle…
